Logo

Co to jest polip żołądka?

Polip żołądka to uwypuklenie błony śluzowej żołądka do jego wnętrza, zwykle o średnicy < 1cm. Polipy mogą występować pojedynczo, jednak częściej spotyka się je w większej ilości. Ze względu na postać makroskopową wyróżnia się polipy uszypułowane (posiadające tzw. „nóżkę”) oraz nieuszypułowane (o szerokiej podstawie). Ocenia się, że polipy żołądka są diagnozowane w ok. 6% wykonywanych gastroskopii.

Jakie są przyczyny powstawania polipów żołądka?

Polipy żołądka mogą być pochodzenia zapalnego (odczynowy rozrost tkanek jako odpowiedź na stan zapalny), gruczolakowatego, rozrostowego lub mogą występować jako postać wrodzona (zaburzenia rozwojowe). Polipy gruczolakowate to zmiany o charakterze nowotworowym, w blisko 90% o charakterze łagodnym, mogą jednak stanowić podłoże nowotworu złośliwego.

Do czynników ryzyka powstawania polipów żołądka zalicza się: wiek (częściej spotykane u osób starszych), obecność bakterii H. pylori, rodzinne występujące polipowatości, stosowanie przez długi czas inhibitorów pompy protonowej.

Jakie objawy dają polipy żołądka?

Większość polipów żołądka (>90%) jest bezobjawowa i zostaje wykryta przypadkowo w gastroskopii. Rozpowszechnienie badań endoskopowych spowodowało, że są one coraz częściej diagnozowane. Większe polipy mogą dawać objawy: krwawienia, obecność krwi w stolcu, anemię, niecharakterystyczne dolegliwości bólowe brzucha lub nawet niedrożności odźwiernika żołądka.

Jak rozpoznaje się polipy żołądka?

Polipy żołądka rozpoznaje się za pomocą badania endoskopowego. Najczęściej wykrywa się je przypadkowo podczas wykonywania gastroskopii. Przy wykryciu polipów żołądka należy pobrać materiał do badania histopatologicznego celem wykluczenia transformacji nowotworowej. Obecność dysplazji może być potwierdzona jedynie w badaniu histopatologicznym. Niektóre zmiany polipowate mogą być oznaką choroby dziedzicznej (np. zespół Lyncha, rodzinna polipowatość gruczolakowata), co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka żołądka, czy też innych odcinków przewodu pokarmowego.

Jak leczy się polipy żołądka?

Leczenie polipów żołądka zależy od ich rodzaju. Postępowanie zazwyczaj polega na ocenie histopatologicznej zmiany (pobranie wycinków lub usunięcie całego polipa). Większość polipów wymaga jednie obserwacji. Niektóre z nich wymagają jednak leczenia, najczęściej, endoskopowego.

Do głównych typów polipów zaliczamy:

  • Polipy dna żołądka (polipy z gruczołów trawieńcowych, polipy Elstera) – są najczęstszymi niezłośliwymi polipami żołądka. Występują głównie w trzonie i dnie żołądka i najczęściej są nieuszypułowane, o średnicy 1-5mm. Mogą występować jako pojedyncze zmiany. W przypadku gdy występują w mnogiej postaci u młodego chorego należy wykonać kolonoskopię w celu diagnostyki rodzinnej polipowatości gruczolakowatej. Dysplazja nowotworowa w przypadku rozpoznania FAP występuję w ok. 1% przypadków. Przy rozpoznaniu występowania pojedynczych małych polipów niedających objawów zalecana jest okresowa obserwacja lub endoskopowe usunięcie w przypadku większych polipów > 1 cm.

  • Polipy związane z leczeniem inhibitorami pompy protonowej (leki zapisywane często „osłonowo” na żołądek) – polipy te zwykle są średnicy do 1 cm i znajdują się w bliższej i środkowej części trzonu. Zmiany pojawiają się po dłuższym czasie stosowania tych leków (najczęściej po ok. 3 latach) i ustępują w ciągu 3 miesięcy od odstawienia leku.

  • Polipy hiperplastyczne – pojedyncze polipy (średnicy do 2 cm) najczęściej występujące w okolicy odźwiernikowej, mnogie mogą występować w całym żołądku (towarzyszą chorobie Manetriera). Powstawanie tych polipów jest ściśle związane z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej żołądka, współistniejącym często z Helicobacter pylori, a także z niedokrwistością złośliwą. Leczenie Helicobacter pylori (eradykacja) powoduje zniknięcie lub zmniejszenie około 80% tych polipów. Rzadko ulegają przemianie nowotworowej, jednak ich obecność zwiększa ryzyko, współistniejącego w innych częściach błony śluzowej, raka żołądka. Konieczne jest zatem pobieranie wielu wycinków do badania histopatologicznego. Zaleca się usuwanie polipów hiperplastycznych o średnicy >10mm, postaci uszypułowanych, objawowych (krwawienie, niedrożność).

  • Polipy gruczolakowe – to łagodne zmiany nowotworowe będące prekursorami raka żołądka (nowotworu złośliwego). Występują głównie w części odźwiernikowej, ale można je także znaleźć w każdej innej części żołądka. Często powstają na podłożu zanikowego zapalenia błony śluzowej i metaplazji jelitowej. Wyróżnia się trzy typy gruczolaków: cewkowe, kosmkowe (o większym ryzyku zezłośliwienia) i cewkowo-kosmkowe. Leczenie polega na endoskopowym usunięcia polipa (zwłaszcza, gdy jego średnica przekracza 2 cm) oraz szczegółową ocenę pozostałej błony śluzowej pod kątem innych nieprawidłowości. Kontrolę endoskopową wykonuje się po 12 miesiącach lub po 6 miesiącach w przypadku wykrycia w badaniu histopatologicznym dysplazji.

  • Polipy hamartomatyczne – występują rzadko i obejmują polipy młodzieńcze (najczęściej zlokalizowane w części odźwiernikowej, nie ulegają przemianie nowotworowej), polipy w przebiegu zespołu Peutza i Jeghersa (genetycznie uwarunkowany zespół, w którym występują polipy hamartomatyczne w przewodzie pokarmowym oraz plamki na wargach, błonie śluzowej policzków oraz na palcach; zespół ten zwiększa ryzyko rozwoju raka przewodu pokarmowego, raka sutka, endometrium, trzustki oraz płuc) oraz choroby Cowdena (genetycznie dziedziczony zespół, w którym występują zmiany hamartomatyczne skórno-śluzowe, zmiany w sutkach, tarczycy oraz układzie moczowo-płciowym). W przypadku zespołu Peutza i Jaghersa oraz zespołu polipowatości młodzieńczej zaleca się kontrolne gastroskopie co 2-3 lata oraz usuwanie polipów o średnicy większej niż 1 cm.

  • Włókniste polipy zapalne – można je znaleźć najczęściej w części odźwiernikowej żołądka. Wywodzą się z błony podśluzowej i nie powinny być mylone z polipami zapalnymi. Najczęściej występują pomiędzy 50., a 60. rokiem życia, częściej u kobiet. Nie podlegają transformacji w kierunki zmian złośliwych, ale mają związek z przewlekłym zanikowym zapaleniem żołądka. Polipy mogą osiągać średnicę 5 cm, lecz przez długi czas mogą pozostawać niezmienione i bezobjawowe. Przy dających objawach polipach zaleca się ich endoskopowe usunięcie.

  • Żołądkowe guzy neuroendokrynne (rakowiaki) – są to guzy o charakterze nowotworowym. Wyróżnia się 3 typy rakowiaków żołądka: najczęstszy, typ 1, stanowi 80% wszystkich guzów neuroendokrynnych żołądka i wykazuje związek z zanikowym zapaleniem błony śluzowej, anemią złośliwą, hipergastrynemią i bezkwaśnością. Typ 1 rakowiaka żołądka rokuje bardzo dobrze i nie wymaga leczenia przy małych zmianach do 1 cm, przy większych zalecana jest polipektomia endoskopowa. Typ 2 i 3 wymaga najczęściej leczenia chirurgicznego oraz dokładnej oceny obecności przerzutów.

  • Guzy podścieliskowe układu pokarmowego (GIST) – są rzadkimi nowotworami tkanki łącznej wymagające leczenie chirurgiczne i/lub farmakologiczne.

Co to jest gastroskopia?

Gastroskopia to badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego obejmujące przełyk, żołądek, opuszkę i część zstępującą dwunastnicy (ezofagoduodenoskopia, panendoskopia). Jest to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pełni także funkcje terapeutyczne w przypadku polipów żołądka, krwawienia czy też zwężenia.

Jak należy przygotować się do badania?

Badanie gastroskopią wykonuje się na czczo (nieprzyjmowanie posiłków przez przynajmniej 6h przed badaniem, unikanie palenia i żucia gumy). Pacjent powinien jednak przyjąć rano stosowane na stale leki, z wyjątkiem hipoglikemizujących (na cukrzycę). W przypadku stosowania antykoagulantów (leków przeciwkrzepliwych) decyzja o ich przyjęciu podejmowana jest przez lekarza po wcześniejszej konsultacji.

Jak wykonuje się badanie?

Badanie wykonywane jest zazwyczaj w pozycji leżącej na lewym boku pacjenta i trwa od kilku do kilkunastu minut. Jest bezbolesne (nawet przy pobieraniu wycinków do badania histopatologicznego), lecz może być odczuwany dyskomfort. Przed wprowadzeniem endoskopu znieczula się gardło pacjenta za pomocą lidokainy, a następnie zakłada ustnik. Kolejno wprowadza się gastroskop – bardzo ważna jest tutaj współpraca pacjenta z lekarzem; skupienie się na oddechu często zmniejsza pojawienie się odruchu wymiotnego. Podczas badania należy zachować spokój i unikać wszelkich zbędnych ruchów ciała, które mogą stanowić utrudnienie dla lekarza wykonującego badanie oraz stanowią ryzyko uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie badania w sedacji (podanie leków uspokajających) lub w znieczuleniu ogólnym (głównie w trakcie terapeutycznych zabiegów endoskopowych). Najczęściej wynik badania można otrzymać zaraz po zakończeniu badania. Przy pobraniu wycinków do badania histopatologicznego na wyniki trzeba czekać ok. 2 tygodnie, a na wyniki testu ureazowego (ocena obecności bakterii H. pylori) ok. 15-60 min.

Jakie są powikłania badania?

Powikłania po wykonaniu badania gastroskopii występują bardzo rzadko (ok. 0,5%) i dotyczą głównie gastroskopii terapeutycznych. Najczęściej spotykane powikłania to: przebicie przewodu pokarmowego (zazwyczaj przełyku), krwawienia (częściej po biopsji lub polipektomii) i zakażenie.


Umów się na wizytę

Źródła:

Goddard AF, Badreldin R, Walker MM, Warren B. Postępowanie w przypadku polipów żołądka (tłumaczenie: Dominik Drapała). Gut. 2010; 59: 1270-1276

Park DY, Lauwers GY. Gastric polyps: classification and management. Arch Pathol Lab Med. 2008 Apr. 132 (4):633-40

Shaib YH, Rugge M, Graham DY, Genta RM. Management of Gastric Polyps: An Endoscopy-Based Approach. Clin Gastroenterol Hepatol. 2013 Nov; 11(11): 1374–1384


Opracował: Prof. dr hab. med. Jerzy Mituś