Zespół Zollingera-Ellisona to zespół chorobowy objawiający się licznymi owrzodzeniami żołądka i dwunastnicy, a czasem nawet jelita cienkiego. Owrzodzenia te są oporne na leczenie i powstają w wyniku zwiększonego wydzielania soku żołądkowego.
Ich przyczyną jest wzrost wydzielania gastryny (która powoduje zwiększoną produkcję i wydzielanie kwasu solnego) przez czynny hormonalnie guz – gastrinoma, znajdujący się najczęściej w dwunastnicy lub trzustce. W ok. 50% guz występuje w postaci mnogiej i 60-70% przypadków to nowotwory złośliwe.
Zespół Zollingera-Ellisona występuje dość rzadko i jest przyczyną około 0,2-1% wrzodów. Objawia się trudnymi do leczenia, mnogimi wrzodami, bólami brzucha, nudnościami, biegunkami – czasem tłuszczowymi oraz refluksem żołądkowo-przełykowym.
Współistniejące ciężkie zapalenie przełyku, nawroty wrzodów po leczeniu farmakologicznym lub operacyjnym mogą sugerować obecność tego zespołu. Także współistnienie wyspiaka trzustki, guza przysadki lub nadczynności przytarczyc, jako składowe mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu I (MEN I), powinny wzbudzić podejrzenie zespołu Zollingera-Ellisona.
W diagnostyce wykonuje się pomiar stężenia gastryny, który może być podwyższony nawet 10-krotnie. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego pozwala na zidentyfikowanie wrzodów, ich lokalizacji (charakterystyczne pozażołądkowe i pozaopuszkowe) oraz stwierdzenia przerostu fałdów błony śluzowej żołądka.