Kryteria Ransona to skala stosowana w rozpoznawaniu ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki. Ocenę pacjenta wykonuje się dwukrotnie: zaraz po przyjęciu chorego do szpitala, a drugi raz po 48 godzinach. Skala ta została wprowadzona w 1974 roku i do dzisiaj stanowi istotne narzędzie diagnostyczne.
Ciężkie zapalenie trzustki stwierdza się, gdy spełnione są przynajmniej 3 kryteria. Otrzymanie mniej niż 3 punktów świadczy o małym prawdopodobieństwie ostrego zapalenia trzustki. W pierwszej ocenie (przy przyjęciu do szpitala) brane są pod uwagę następujące kryteria:
-
wiek chorego powyżej 55 lat,
-
liczba leukocytów >16 tys./mm³,
-
stężenie glukozy >200 mg/dl (>11 mmol/L), poziom LDH >350 j.m./L, poziom AspAT >250 j.m./L.
Po 48 godzinach ponownie ocenia się stan chorego, biorąc pod uwagę inne kryteria:
-
spadek hematokrytu o o≥10%,
-
zwiększenie mocznika o ≥5 mg/dl lub jego stężenie ≥1,8 mmol/L,
-
stężenie wapnia <8 mg/dl (< 2 mmol/L),
-
ciśnienie parcjalne planu krwi tętniczej pO2 <60 mmHg,
-
niedobór zasad >4mmol/l,
-
sekwestracja (czyli utrata płynów do tzw. trzeciej przestrzeni) >6000 ml.
Za spełnienie każdego z wymienionych kryteriów dodaje się jeden punkt. Suma punktów przekłada się na ryzyko zgonu i tak spełnienie 5-6 kryteriów zwiększa ryzyko zgonu do 40%, a spełnienie co najmniej 7 kryteriów wiąże się z niemal 100% prawdopodobieństwem zgonu. W ocenie ciężkości ostrego zapalenia trzustki stosuje się także inne skale: skala Glasgow, Apache II oraz BISAP.