Operacja Hartmanna to zabieg operacyjny stosowany w przypadku niedrożności jelita, raka jelita grubego oraz w leczeniu powikłanej choroby schyłkowej jelit. Operacja polega na usunięciu zmiany chorobowej (guza, zwężonego odcinka jelita) wraz z wyłonieniem stomii z bliższego odcinka esicy oraz zaszyciem kikuta odbytnicy na ślepo.
Zazwyczaj zabieg wykonuje się z otwarciem jamy brzusznej, jednak coraz częściej wykonywana jest za pomocą laparoskopii, co jest wynikiem ciągłego postępu technik laparoskopowych. Badanie porównujące metody laparoskopowe z podejściem otwartym wykazało, że obie te techniki dają podobne wyniki. Jednak w przypadku laparoskopii niezbędne jest duże doświadczenie chirurga.
Operację Hartmanna wykonuje się także z innych, rzadszych powodów: skręt esicy, perforacja jatrogenna lub pourazowa esicy, w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit czy zmian popromiennych jelita grubego.
Za główną wadę zabiegu uważa się pozostawienie stomii. Prawdą jest, że po kilku miesiącach można dokonać ponownej operacji z odtworzeniem ciągłości przewodu pokarmowego, czyli usunięciem stomii oraz połączeniem wolnego końca esicy z kikutem odbytnicy. W praktyce jednak zaawansowany wiek pacjenta, choroby współistniejące, czy niewydolność zwieraczy odbytu uniemożliwiają rekonstrukcję przewodu pokarmowego u około 50% chorych. Najczęstszym powikłaniem zabiegu jest zakażenie rany, które występuje u 15% pacjentów.