Zespół Ogiliviego nazywany jest także ostrą pseudoniedrożnością okrężnicy. To rzadki zespół objawowy o niewyjaśnionej etiologii charakteryzujący się masywnym rozdęciem jelita grubego i niedrożnością przy braku obecności przeszkody mechanicznej. Najczęściej występuje u osób starszych, głównie mężczyzn, przebywających w domach opieki lub szpitalu i obciążonych licznymi, ciężkimi chorobami.
Patogeneza zespołu nie jest do końca poznana, jednak uważa się, że jest związana z zaburzeniem równowagi między współczulną i przywspółczulną stymulacją jelita z przewagą stymulacji sympatycznej (współczulnej), co prowadzi do znacznego poszerzenia jelita grubego. Do czynników ryzyka rozwoju pseudoniedrożności okrężnicy zalicza się:
-
uraz,
-
zakażenia,
-
niewydolność oddechową,
-
niewydolność serca,
-
niewydolność nerek,
-
zaburzenia elektrolitowe,
-
zatrucia,
-
choroby neurologiczne (gł. choroba Parkinsona i choroba Alzheimera),
-
choroby onkologiczne.
Do rozwoju choroby mogą przyczyniać się także niektóre leki: benzodiazepiny, opioidy, neuroleptyki, blokery kanału wapniowego czy leki stosowane w chorobie Parkinsona. Główne objawy to: ból brzucha, nudności i wymioty, zatrzymanie gazów i stolca i powiększenie obwodu brzucha.
W diagnostyce wykorzystuje się badanie radiologiczne – RTG brzucha oraz tomografię komputerową. Często jednak trudno postawić rozpoznanie ze względu na podobieństwo obrazu klinicznego do innych jednostek chorobowych takich jak niedrożność mechaniczna jelita grubego lub toksyczne rozdęcie okrężnicy w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
W leczeniu uwzględnia się stan pacjenta oraz możliwe powikłania. W przypadku wystąpienia niedokrwienia jelita i perforacji konieczny jest zabieg chirurgiczny z wykonaniem stomii, a czasem także resekcją jelita grubego. Gdy nie stwierdzono obecności powikłań, można zastosować leczenie zachowawcze polegające na uzupełnieniu niedoboru płynów oraz wyrównaniu zaburzeń elektrolitowych.
Wskazane są częste zmiany pozycji ciała – leżenie na plecach, pozycja kolankowo-łokciowa, leżenie na brzuchu, ułożenie na boku. Taki sposób leczenia jest skuteczny u większości chorych, lecz w przypadku braku poprawy można zastosować neostygminę (inhibitor acetylocholinoesterazy), która u nawet 90% chorych powoduje poprawę. U niektórych osób konieczne jest endoskopowe odbarczenie jelita grubego z lub bez umieszczenia zgłębnika w prawej połowie okrężnicy. Część pacjentów wymaga wykonania tego zabiegu kilkukrotnie. Ostatnią linią leczenia w niepowikłanym zespole Ogiliviego jest wykonaniu cekostomii.